شکلات یکی از پر‌طرفدار‌ترین خوراکی‌ها در میان مردم ملل مختلف دنیاست. این خوراکی خوشمزه با طعم منحصر به فرد و فوق‌العاده‌ی خود جایگاهی ویژه‌ای در سبد تغذیه‌ی گروه‌های سنی مختلف دارد. آیا تا کنون به تاریخچه شکلات فکر کرده‌اید؟ تاریخچه شکلات نشان می‌دهد که این ماده خوشمزه از ابتدای کشف تا کنون تغییرات بسیاری داشته است. در سراسر دنیا انواع شکلات برای سلیقه‌های مختلف تولید و در بازار عرضه می‌شود. در این مقاله در مورد تاریخچه‌ی کشف شکلات و روند محبوب شدن آن در جهان صحبت خواهیم کرد. اگر شما هم طرفداران این خوراکی خوشمزه هستید، با ما همراه باشید و داستان جذاب تاریخچه شکلات را مطالعه کنید.

تاریخچه‌ شکلات

شکلات به تمام خوراکی‌هایی گفته می‌شود که با استفاده از کاکائو تولید می‌شوند. کلمه انگلیسی Chocolate از کلمه‌ی xocolatl که ریشه‌ای آزتکی دارد و به معنای آب تلخ است اتخاذ شده. شکلات به عنوان جذاب‌ترین ماده خوراکی در جهان شناخته می‌شود. شکلات معمولا از ترکیب شیر، پودر کاکائو، کره‌ی کاکائو و شکر به نسبت‌‌های مختلف تشکیل شده است. کاکائو محصول بومی آمریکای مرکزی و جنوبی است. درخت کاکائو در نواحی استوایی و گرمسیری رشد خوبی دارد. جالب است بدانید که درخت کاکائو از خانواده‌ی پنیرکیان، بامیه و پنبه است‌.

این گیاه دست کم به مدت ۵۰۰۰ سال است که در این محدوده کشت می‌شود. مطالعات باستان شناسی در مورد قدمت کشف و استفاده از کاکائو نشان می‌دهد که مردم بومی اکوادور در گذشته از کاکائو برای مصارف خوراکی و دارویی و نوشیدنی بهره می‌برده‌اند. مایا‌ها و آزتک‌ها نخستین انسان‌هایی بودند که از کاکائو به عنوان ماده‌ای خوراکی استفاده می‌کردند.

به علاوه تحقیقات باستان شناسان نشان می‌دهد که در محدوده‌ی هندوراس، قدمت کاشت و برداشت کاکائو و استفاده از آن به ۱۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. تاریخچه شکلات بیان می‌کند که در آمریکای مرکزی استفاده‌‌‌های متفاوتی از کاکائو می‌شد. در این محدوده کاکائو برای مصارف خوراکی استفاده می‌شد. مردم این محدوده از کاکائو نوشیدنی‌ نیز تولید می‌کردند. یکی از جذاب‌ترین کاربردهای دانه‌های کاکائو استفاده به عنوان پول در میان قبایل بود!

ورود به اروپا

تاریخچه شکلات بیان می‌کند که اروپایی‌ها آشنایی خود با کاکائو را مدیون کریستف کلمب هستند! کریستف کلمب و فرزندش نخستین افراد اروپایی بودند که با کاکائو آشنا شدند. این دو با مشاهده‌ی قایقی با بار کاکائو، برای اولین بار این دانه‌های خوراکی را دیدند.

کنکیستادور ارنان کورتس هم نفر بعدی بود که با کاکائو آشنا شد. کنکیستادور نیز یک کاشف اروپایی بود. این فرد در سفر خود به آمریکا و مکزیک، به مهمانی یک پادشاه دعوت شد. پادشاه آزتک مونتزوما او را به این مهمانی صرف «چاکلاتال» دعوت کرد. چاکلاتال یک نوشیدنی ساخته شده از کاکائو بود. البته این نوشیدنی به شدت تلخ بود. اما اروپایی‌ها با افزودن شکر به این نوشیدنی آن را به یکی از خوراکی‌های محبوب تبدیل کردند. چاکلاتال جد هات چاکلت‌های امروزی است!

فاتحان اسپانیایی آمریکا، کاکائو را با هدف نشان دادن به خانواده سلطنتی اسپانیا به اروپا بردند. کاکائو به سرعت جایگاه خود در سبد غذایی مردم اسپانیا را پیدا کرد و بسیار محبوب شد. در آن زمان از کاکائو فقط برای تولید نوشیدنی استفاده می‌شد.

تاریخچه شکلات نشان می‌دهد که تا قرن هفدهم میلادی، در اروپا شکلات بسیار گران قیمت و با ارزش بود. به همین دلیل تنها ثروتمندان و طبقات اجتماعی خاص می‌توانستند شکلات بخورند. پس از اسپانیا شکلات در فرانسه نیز بسیار محبوب شد. با ازدواج پرنسس اسپانیایی با پرنس فرانسویی نوشیدنی شکلات در میان اشراف فرانسه محبوبیت بسیاری پیدا کرد. پرنسس ماریای اسپانیایی بسیار به نوشیدنی شکلاتی علاقه‌مند بود. اشراف اسپانیایی نیز به تبعیت از ملکه‌ی خود و با دستورالعمل مورد علاقه‌ی او نوشیدنی‌های شکلاتی درست می‌کردند و می‌نوشیدند.

توسعه‌ی شکلاتی

والتر چارج من اولین شخص در تاریخچه شکلات است که در سال ۱۷۲۹ میلادی امتیاز ساخت شکلات را دریافت کرد. بعد از آن در سال ۱۸۲۸ میلادی در هلند روشی اختراع شد که به وسیله‌ی آن، چربی دانه‌های کاکائو گرفته می‌شد. این اولین باری است که نام کره کاکائو در تاریخچه شکلات به چشم می‌خورد. از بقایای دانه‌ی کاکائو نیز پودر کاکائو تهیه می‌شد. هلندی‌ها به کمک روش دیگری، شکلات را قلیایی کردند و با آن روش، طعم تلخ آن را از بین بردند. این اولین باری بود که شکلات‌ها به شکل کنونی در آمدند. جوزف فرای نیز اولین فردی بود که در ۱۸۴۷ میلادی شکلات‌های امروزی که به راحتی قابل مصرف باشند را عرضه کرد. در سال ۱۸۴۹ میلادی، جان کدبری اولین آبنبات شکلاتی را اختراع کرد. ریچارد کدبری نیز برای اولین بار شکلات جعبه‌ای را تولید کرد. پس از آن در سال ۱۸۷۴ میلادی شکلات شیری برای اولین بار ساخته شد. خلاصه اینکه بشر حدود صد و پنجاه سال است که از این خوراکی خوشمزه بهره‌ می‌برد.

در اواخر قرن ۱۸ میلادی ایده‌ی استفاده از شکلات به عنوان شیرینی و چاشنی دسر‌ها مطرح شد. بریتانیایی‌ها اولین کسانی بودند که این ایده را مطرح کردند. پس از بریتانیایی‌ها، شیرینی فروشی‌های ایتالیا و دانمارک و سوئیس نیز از شکلات به عنوان شیرینی استفاده کردند.

پس از آن و در اوایل قرن نوزدهم، آمریکایی‌ها مواد دیگری را با شکلات مخلوط کردند. در تنسی نخستین نوع این مخلوط به نام گو‌گو کلاسترز در بازار عرضه شد.  این مخلوط از شکلات و  بادام زمینی و کارامل با رویه‌ای از شکلات شیری درست شده بود.

در همان برهه‌ی زمانی ماشین آلات صنعتی تولید شکلات هم پیشرفت چشمگیری را تجربه کردند. این ماشین‌ها شکلات‌ها را با سرعت بیشتری از کارگران درون کاغذ می‌پیچیدند. استفاده از این ماشین آلات باعث شد شکلات کاهش قیمت قابل توجهی داشته باشد و به همین دلیل مردم طبقه‌ی عادی نیز توانایی خرید شکلات را پیدا کردند.

جنگ جهانی اول هم یکی از مهم‌ترین علل شهرت و محبوبیت یافتن شکلات در میان مردم اروپا بود!

زیرا شکلات به عنوان غذای اصلی و میان وعده‌ی سربازها در جبهه‌های جنگ مصرف می‌شد.

زمانی که جنگ پایان گرفت و سربازها به خانه برگشتند، از شکلات تعریف می‌کردند. همین موضوع شهرت و محبوبیت شکلات را افزایش داد. افزایش تولید و مصرف شکلات به جایی رسید که در سال ۱۹۳۰ چهل هزار نوع شکلات ساخته شد. در جنگ جهانی دوم هم شکلات به عنوان یک میان وعده برای سربازان جبهه‌های جنگ فرستاده می‌شد تا کمکی به جیره‌ی آن‌ها باشد.

شکلات در ایران

تاریخچه شکلات در ایران قدمت زیادی ندارد. اولین کارخانه‌ی تولید شکلات در کشور ما در سال ۱۳۲۴ هجری خورشیدی به وسیله‌ی دو برادر و در  شهر تبریز تاسیس شد. این کارخانه تا مدت‌ها تنها آب‌نبات و تافی تولید می‌کرد. محصولات این کارخانه  با برند «داداش برادر» عرضه می‌شد. این کارخانه و دیگر کارخانه‌هایی  که بعد از آن به  تاسیس شدند، کم‌کم دامنه فعالیت خود را توسعه دادند. آن‌ها پس از مدتی محصولات  متنوع دیگری را نیز تولید کردند. در دهه‌های اخیر  فعالیت این کارخانجات بیشتر به سمت تولید شکلات‌های تخته‌ای و لُقمه‌ای سوق پیدا کرده است.

تولید انواع شکلات امروزه در کشور ما پیشرفت و گسترش زیادی پیدا کرده. به گونه‌ای که علاوه بر تامین نیاز‌های داخلی، صادر کننده‌ی شکلات به برخی از کشور‌ها نیز هستیم. اکنون چیزی در حدود  ۱۰۰۰ واحد صنعتی با پتانسیل تولید سالانه در حدود ده میلیون تن شیرینی و شکلات در ایران مشغول به فعالیت هستند. در حدود ۲۰ درصد از تولیدات شکلات به خارج صادر می‌شود.

داستان‌های شکلاتی!

با جای گرفتن شکلات در سبد تغذیه‌ی مردم کشور‌‌های مختلف، این خوراکی جذاب و خوشمزه جایگاه جالب و منحصر به فردی در فرهنگ ملل پیدا کرد. در این قسمت به برخی از جالب‌ترین اعتقادات و رسوم مردم ملل مختلف دنیا در رابطه با شکلات می‌پردازیم. این بخش جذاب‌ترین قسمت تاریخچه شکلات است.

• نخستین استفاده کنندگان شکلات، یعنی آزتک‌ها، عقیده داشتند که با خوردن میوه‌ی درخت کاکائو خرد و قدرت فراوانی به دست خواهند آورد. هم‌چنین آن‌ها معتقد بودند کاکائو روی میل جنسی‌شان تاثیر مثبتی دارد.
• علاقه‌ی آزتک‌ها به کاکائو تا حدی بود که امپراطور آن‌ها، مونتزوما، روزانه در حدود ۵۰ فنجان کاکائو می‌نوشید!
• کاکائو در فرهنگ مایا‌ها، نماد باروری و زندگی بوده است. غلاف کاکائو در مراسم‌های ازدواج و هم‌چنین مراسم‌های مذهبی استفاده می‌شده. ارج و اهمیت کاکائو در بین مایا‌ها تا حدی بوده که آن را غذای خدایان می‌دانستند!
• در فرهنگ بسیاری از ملل، شکلات به عنوان تقویت کننده‌ی سلامتی، قدرت و میل جنسی شناخته می‌شود.
• ناپلئون بسیار به شکلات علاقه‌مند بود. شکلات یکی از خوراکی‌هایی بود که او حتی در جنگ‌هایش نیز از آن استفاده می‌کرد.
• از قرن هفدهم میلادی، هدیه‌ی ولنتاین مرسوم شد و عشاق خوردنی‌های شیرین به یکدیگر هدیه می‌دادند. از سال ۱۸۶۸ هدیه دادن شکلات‌های جعبه‌ای به عنوان هدیه‌ی ولنتاین مرسوم شد. این یک ترفند تجاری برای فروش شکلات‌های جعبه‌ای بود که به یک رسم تبدیل شد!
• تاثیر عمیق و جذاب شکلات بر دنیا و مردم کشور‌های مختلف، باعث شده در تقویم روزی به نام این خوراکی فوق‌العاده نامیده شود. روز جهانی شکلات هر سال در ۷ ژوئیه در سر‌تا‌سر دنیا جشن گرفته می‌شود. علت انتخاب این روز خاص به عنوان روز شکلات این است که گفته می‌شود اولین بار و در سال ۱۵۵۰ میلادی در چنین روزی، شکلات در اروپا به دنیا معرفی شد.

داستان شکلات مغزدار

شکلات مغزدار یکی از پر‌طرفدار‌ترین انواع شکلات در دنیا محسوب می‌شود. در میان این نوع از شکلات، مغز بادام و فندق قرار می‌دهند. در تاریخچه شکلات کاکائو‌های مغزدار داستان جالبی دارند. هنگامی که آشپز یکی از دوک‌های فرانسوی در حال آماده سازی تدارکات یک مهمانی بود، یک پسر‌بچه‌ دور از چشم او مقداری بادام در ظرف آرد دسر ریخت. از قضا دسر مغزدار مورد استقبال مهمانان قرار گرفت. این پسر بچه‌ی گمنام مخترع شکلات‌های مغزدار بود. اما ناشناخته بودن او باعث شد که در تاریخچه شکلات، کاکائوهای مغزدار به نام آن دوک فرانسوی، یعنی پرالین ثبت شوند.

پس از شکلات‌های مغزدار، شکلات‌های شیری ساخته شدند. این شکلات‌ها اولین بار در سوییس تولید شدند و بیشتر در اروپای شرقی مورد استقبال قرار گرفتند. پس از سوییسی‌ها آلمانی‌ها، آمریکایی‌ها، فرانسوی‌ها و بریتانیایی‌ها بیشترین مصرف کنندگان شکلات هستند.

 

دانستنی‌های جالب شکلاتی

• بوی شکلات خاصیت آرامبخش دارد!
• برای ساختن ۴۵۰ گرم شکلات به حدود ۴۰۰ دانه‌ی کاکائو احتیاج است!
• شکلات برای برخی حیوانات مثل سگ و گربه مضر است و گاهی ممکن است حتی موجب مرگ آن‌ها بشود.
• شکلات برای درمان سرفه از کدئین هم موثر‌تر عمل می‌کند!
• مصرف این خوراکی خوشمزه برای افزایش تمرکز بسیار مفید است.
• مصرف کاکائو باعث آزاد شدن اندورفین و در نتیجه‌ی آن ایجاد حس خوب در انسان می‌شود.
• بر‌خلاف باور قدیمی در مورد مضر بودن شکلات، این ماده‌ی خوراکی برای سلامت انسان بسیار مفید است.
• خوردن کاکائو خطر ابتلا به سکته را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهد.
• کاکائو پوسیدگی دندان را کاهش می‌دهد!

ترکیبات

دانه‌ی کاکائو ترکیبی از حدود ۴۰۰ ماده‌ی مختلف است. برخی از این مواد شامل فیبر خام، نمک، کافئین، نشاسته، تیر‌آمین، فتیل‌اتیل‌آمین، تئوبرومین، فلاونوئيدها، فلاوانول، منيزيم، آهن، كلسيم، ريبوفلاوين و ويتامين هستند.

ترکیبات انواع شکلات با هم متفاوت است. برای مثال در شکلات تیره از شیر استفاده نمی‌شود. شکلات تیره‌ی ساده حاوی مقادیر متغیری از کاکائو، کره‌ی کاکائو، و لسیتین است. در مرغوب‌ترین نوع شکلات تیره در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد کاکائوی جامد به کار رفته است. در مقابل شکلات شیری حاوی پودر شیر خام و چربی کره است.

بهترین نوع شکلات برای سلامتی شکلات تلخ است. مقدار کاکائو در این مدل از شکلات از سایر مدل‌ها بیشتر است. شکلات تلخ برای کاهش وزن بسیار مفید است. اين خوراکی دوست داشتنی سطح كلسترول مضر خون را كاهش می‌دهد و موجب تنظیم فشار خون می‌شود.

 

تاریخچه شکلات پر از جزئیات و داستان‌های جالبی است که می‌توانند برای شما جالب توجه باشند. در مجله شکلاتی شوکولیک، می‌توانید هر هفته اطلاعات جالبی در مورد این خوراکی خوشمزه همراه باشید.